Zdrowe oczy i ich prawidłowe funkcjonowanie, ma kluczowe znaczenie dla jakości naszego życia. Mimo to, często zapominamy, jak istotna jest higiena oczu. Nieodpowiednia, lub jej brak, może prowadzić do negatywnych następstw, takich jak stany zapalne powiek, czy zespół suchego oka. Dowiedz się, jak dbać o oczy każdego dnia, aby zapewnić sobie zdrowie i komfort wzrokowy.

Codzienna higiena brzegów powiek

Znajdujące się w powiekach gruczoły Meiboma są gruczołami łojowymi. Wydzielają substancje, które odpowiadają za lipidową warstwę filmu łzowego, pokrywającego powierzchnię oka. Gruczoły Meiboma zlokalizowane są głęboko w tarczce, a ich ujścia w krawędzi powiek. Podczas każdego zamknięcia powiek z gruczołów wydostaje się tłuszczowa wydzielina, odgrywająca niezwykle istotną funkcję w stabilizacji i prawidłowym działaniu filmu łzowego. Warstwa lipidowa zabezpiecza przed nadmiernym odparowywaniem filmu łzowego, które stanowi jedną z przyczyn zespołu suchego oka.¹ Prawidłowa pielęgnacja może zabezpieczyć przed zaburzeniami oraz stanami zapalnymi powiek spowodowanymi dysfunkcją gruczołów Meiboma. W przypadku niewłaściwego działania tego gruczołu skutecznym sposobem na rozrzedzenie zagęszczonej wydzieliny mogą być ciepłe kompresy, maski czy opaski. Ciepły, suchy okład może złagodzić m.in. dyskomfort, suchość oka, zaczerwienienie, zmęczenie lub ból oczu, uczucie ciała obcego w oku.²

Powieki pełnią kluczową rolę w ochronie oczu, a ich niewłaściwa higiena może prowadzić do takich problemów jak zapalenie brzegów powiek. Są one szczególnie podatne na gromadzenie się bakterii, sebum, oraz martwych komórek naskórka, co sprzyja rozwojowi stanów zapalnych, w tym również grzybic powiek. Zapobieganie stanom zapalnym może wspomóc przemywanie chusteczkami do higieny oczu oraz płynem do przemywania oczu - niezależnie od wybranej formy delikatnie pielęgnują, oczyszczają powieki, nie podrażniając przy tym oczu. Jeśli zauważysz u siebie objawy infekcji: łzawienie, uczucie pieczenia i swędzenia, podrażnienie oczu, zaczerwienienie okolic oczu, niewyraźne widzenie, światłowstręt, koniecznie skontaktuj się z lekarzem okulistą. Zaproponuje odpowiednią terapię, w tym również w przypadku leczenia zaburzeń wydzielania gruczołów Meiboma.³ Wczesne leczenie może zapobiec poważniejszym powikłaniom.

Jak dodatkowo dbać o oczy?

Działania profilaktyczne, które możesz podjąć już teraz ⁴:

• odpowiednio nawadniaj organizm,
• zaprzestań palenia papierosów,
• ogranicz czas spędzany przed ekranem, wprowadź przerwy, stosuj jogę
  dla oczu, daj oczom czas na relaks,
• spędzaj czas na świeżym powietrzu i zadbaj o aktywność fizyczną⁵,
• nawilżaj powietrze w pomieszczeniach, w których się znajdujesz, wietrz pomieszczenia, w miarę możliwości unikaj korzystania z klimatyzacji,
• stosuj krople nawilżające z kwasem hialuronowym (bez zawartości konserwantów),
• pamiętaj o mruganiu, każde mrugnięcie to nawilżanie oka,
• zadbaj holistycznie o zdrowie (choroby ogólnoustrojowe i stosowane leki wpływają również na funkcjonowanie narządu wzroku)⁶
• stosuj odpowiednie środki ochrony wzroku: gogle, maski, okulary
  z odpowiednimi powłokami do pracy przed ekranami, okulary fotochromowe
  dla wygody i protekcji przed promieniowaniem UV,
• regularnie badaj wzrok,
• stosuj zdrową dietę i dbaj o utrzymanie właściwej masy ciała.

Jeżeli często odczuwasz suchość oczu, pieczenie lub uczucie piasku pod powiekami, mogą to być objawy zespołu suchego oka.

Zespół suchego oka – jak sobie radzić?

Zespół suchego oka (ZSO) to grupa schorzeń, które objawiają się m.in. uczuciem pieczenia, suchości, kłucia, czy nawet pogorszeniem ostrości wzroku. ZSO jest złożoną, wieloczynnikową chorobą, która charakteryzuje się zaburzeniami homeostazy filmu łzowego. Badania epidemiologiczne wykazały, że zespół suchego oka występuje u 5–35% dorosłych osób.⁷ ZSO często stwierdza się u kobiet w okresie menopauzalnym, w przebiegu chorób autoimmunologicznych, dermatologicznych czy neurologicznych.⁸ Może występować po wykonanych laserowych zabiegach refrakcyjnych rogówki, przyjmowaniu różnych leków w terapii chorób ogólnych (np. przeciwmigrenowych, przeciwdepresyjnych, obniżających ciśnienie krwi, antykoncepcyjnych). Funkcje wydzielnicze gruczołu łzowego, komórek kubkowych i gruczołów Meiboma w dużym stopniu zależne są od prawidłowego czuciowego unerwienia rogówki. Na jego osłabienie może wpływać podeszły wiek, choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca), stany zapalne oka, oraz czynniki mechaniczne⁹. ZSO niesie negatywne wieloaspektowe skutki wpływające na jakość życia chorych. „Wpływ ten w przypadku choroby o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego porównuje się do wpływu wywieranego przez schorzenia wymagające dializy lub przez dławicę piersiową o ciężkim stopniu nasilenia”.¹⁰

Podsumowanie

„Patofizjologia zespołu suchego oka ma charakter błędnego koła, w którym każdy z jego elementów może być zarówno czynnikiem wyzwalającym proces chorobowy jak i jego konsekwencją”.¹¹ Codzienna higiena oczu jest niezbędna, dostępne są różne preparaty, które wspomagają regularne dbanie o narząd wzroku. Jest podstawą utrzymania zdrowego wzroku. Regularne przemywanie, nawilżanie i ochrona przed czynnikami zewnętrznymi pomoże utrzymać oczy w dobrej kondycji. Dbaj o swoje oczy każdego dnia.

[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK580474/ - dostęp 14.10.2024

[2] https://www.optometrists.org/general-practice-optometry/guide-to-eye-conditions/dry-eye/eyelid-conditions/meibomian-gland-dysfunction/ - dostęp 14.10.2024

[3] https://journals.viamedica.pl/ophthalmology_journal/article/view/94866 - dostęp 14.10.2024

[4] https://www.cdc.gov/vision-health/prevention/index.html - dostęp 14.10.2024

[5] https://www.who.int/health-topics/blindness-and-vision-loss#tab=tab_2 - dostęp 14.10.2024

[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10236416/ - dostęp 14.10.2024

[7] https://journals.viamedica.pl/ophthalmology_journal/article/view/94866  - dostęp 14.10.2024

[8] https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka - dostęp 14.10.2024

[9] https://www.mp.pl/okulistyka/przeglad-badan/przeglad_pismiennictwa/159890,mechanizmy-neuropatyczne-w-zespole-suchego-oka - dostęp 14.10.2024

[10] https://www.mp.pl/okulistyka/wytyczne/wytyczne-i-artykuly/238623,nowe-wytyczne-pto-ptr-i-pthit-dotyczace-zapobiegania-i-leczenia-ciezkiego-zapalenia-rogowki-w-przebiegu-zso - dostęp 14.10.2024

[11] https://pto.com.pl/wytyczne?page=2 „Aktualizacja wytycznych Polskiego Towarzystwa Okulistycznego dotyczących diagnostyki i leczenie Zespołu Suchego Oka” - dostęp 14.10.2024