Astygmatyzm to obok krótkowzroczności i dalekowzroczności jedna z najczęściej występujących wad wzroku. Jeśli jest niewielki, można nie zdawać sobie sprawy, że się go ma. Jednak nieleczony może istotnie utrudniać codzienne funkcjonowanie, a także trwale pogorszyć wzrok. Dlatego warto wykonać test tarczy – proste i krótkie badanie, które może pomóc wykryć astygmatyzm i zmotywować do wizyty u specjalisty ochrony wzroku. Czym jest astygmatyzm, jak się objawia i czy może dotyczyć również ciebie? Tego dowiesz się z tego artykułu.
Czym jest astygmatyzm?
Astygmatyzm, inaczej nazywany niezbornością, to wada refrakcji, która polega na zniekształceniu widzenia wskutek niesymetryczności rogówki lub rzadziej soczewki oka. Oznacza to, że nie jest ona idealnie okrągła, a swoim kształtem bardziej przypomina piłkę do rugby. To sprawia, że promienie świetlne nie załamują się jednakowo, a obraz który powstaje na siatkówce jest nieostry. Astygmatyk widzi więc przedmioty znajdujące się blisko, jak i w dalszych odległościach jako niewyraźne, zniekształcone czy zamglone. Wynikiem astygmatyzmu niejednokrotnie są trudności w postrzeganiu płaszczyzn i trudności z wyczuciem przestrzeni. Objawom towarzyszyć mogą m.in.:
- częste bóle głowy, szczególnie w okolicy czoła,
- napięcie odczuwane w gałce ocznej,
- łzawienie, podrażnienie lub swędzenie oczu,
- ból i szybkie męczenie się oczu.
Astygmatyzm często współwystępuje z innymi wadami wzroku, takimi jak krótkowzroczność lub dalekowzroczność. Może dotyczyć osób w każdym wieku, w tym również dzieci. Przyczyny jego powstawania nie są dokładnie znane. Choć najczęściej to zaburzenie jest po prostu dziedziczone, może zdarzyć się, że pojawi się w wyniku choroby lub urazu narządu wzroku.
Jakie są rodzaje astygmatyzmu?
Astygmatyzm można podzielić na:
- Astygmatyzm regularny, który występuje najczęściej. W tym przypadku oko ma dwie ogniskowe, czyli rogówka ma różną moc zbierania promieni świetlnych. Ten rodzaj dzieli się na astygmatyzm prosty, odwrotny i skośny.
- Astygmatyzm nieregularny – wada charakteryzuje się wieloma osiami optycznymi, za co odpowiada nierówna powierzchnia rogówki i/lub soczewki.
Inny podział uwzględnia wartość refrakcji i obejmuje wadę złożoną, niezłożoną oraz mieszaną. Astygmatyzm mierzony jest za pomocą dioptrii cylindrycznych. Astygmatyzm do 1 dioptrii określany jest jako niski, do 2 wysoki, zaś do 3 to bardzo wysoki astygmatyzm.
Jak samodzielnie sprawdzić, czy masz astygmatyzm?
Jeśli zastanawiasz się, czy objawy których doświadczasz mogą świadczyć o astygmatyzmie, warto samodzielnie w warunkach domowych wykonać prosty test. Choć jego wynik nie powinien być traktowany jako ostateczna diagnoza, to może być wskazówką do dalszego poszukiwania przyczyn problemów z wyraźnym widzeniem lub wskazaniem do szybkiej wizyty u specjalisty ochrony wzroku.
Jak wykonać test tarczy?
- Załóż okulary lub soczewki kontaktowe, jeśli je nosisz.
- Usiądź tak, by być na wprost poniższej grafiki i móc spojrzeć na obrazek z odległości około 1 metra.
- Zasłoń lewe oko, nie uciskając go. Prawym obserwuj obrazek z liniami. Przyjrzyj się, jak układają się linie. Czy wszystkie mają taką samą grubość, są wyraźne i proste?
- Powtórz tę samą czynność, zasłaniając teraz prawe oko.
Jak interpretować wynik testu? Jeśli wszystkie linie są jednakowo ciemne, ostre i proste, to z dużym prawdopodobieństwem nie masz astygmatyzmu albo twoje soczewki lub okulary dobrze korygują wadę. Jeśli któreś z linii wydają ci się inne, np. krzywe, mniej wyraźne czy ciemniejsze niż pozostałe, może to oznaczać, że w oku występuje astygmatyzm.
Pamiętaj, że powyższy test jest jedynie testem poglądowym – jego wynik wymaga potwierdzenia i nie może zastąpić wizyty u specjalisty ochrony wzroku.
Test na astygmatyzm w gabinecie optometrysty – jak wygląda?
Wiele wad wzroku daje podobne objawy jak astygmatyzm, dlatego nie można go samodzielnie zdiagnozować. Konsultacja u specjalisty jest niezbędna - tylko lekarz okulista lub optometrysta może postawić trafną diagnozę, ocenić rodzaj i wartość astygmatyzmu.
Nie musisz się obawiać, wszystkie badania są bezbolesne. Polegają na obserwacji oka przy użyciu różnego rodzaju przyrządów. Aby potwierdzić lub wykluczyć astygmatyzm, specjaliści stosują przede wszystkim oftalmometr Javala, który mierzy oś, niezborność oka, promień krzywizny rogówki. Inne narzędzie, które pomaga w diagnozie astygmatyzmu to keratoskop, który ma postać niewielkiego krążka z białymi i czarnymi kręgami. Pacjent patrzy na keratoskop, a lekarz obserwuje i ocenia kształt jego odbicia na rogówce. Specjalista może skorzystać także z autorefraktometru wyposażonego w kreatograf, czyli wykonać tzw. komputerowe badanie wady refrakcji.
Dokonuje się w nim pomiaru ostrości widzenia i niezborności rogówki. Wymaga ono wyeliminowania akomodacji oka – źrenica nie może zmieniać swojej wielkości podczas patrzenia na przedmioty z różnych odległości, dlatego w tym celu stosuje się krople z atropiną. Wynik badania dostępny jest w postaci wydruku z oceną nasilenia astygmatyzmu i innych wad wzroku pacjenta. Najdokładniejszym badaniem na astygmatyzm jest natomiast wideokeratografia komputerowa, w której wykorzystuje się keratoskop. Dzięki temu badaniu tworzona jest mapa rogówki przedstawiająca powierzchnię i jej przekrój oraz miarę krzywizn.
Jak wygląda korekcja astygmatyzmu?
Astygmatyzm, jak każda wada wzroku, wymaga zastosowania odpowiedniej korekcji. Nie ma żadnych domowych sposobów na astygmatyzm. W korygowaniu astygmatyzmu stosuje się odpowiednio dobrane okulary korekcyjne z soczewkami cylindrycznymi lub toryczne soczewki kontaktowe. Ich odpowiednia budowa zapewnia ostrość widzenia. Warto jednak wiedzieć, że samo noszenie okularów czy soczewek kontaktowych, mimo iż poprawi jakość widzenia, nie wyeliminuje wady związanej z budową rogówki lub soczewki oka. Żeby wyleczyć astygmatyzm, niezbędna jest interwencja lekarza - należy poddać się laserowej korekcji wzroku lub refrakcyjnej interwencji chirurgicznej.
Astygmatyzm to przypadłość, która utrudnia codzienne funkcjonowanie. Jego diagnostyka jest niezwykle ważna, by zachować prawidłową zdolność widzenia lub skorygować występujące zaburzenia. Pamiętaj, że nieleczony astygmatyzm prowadzi do pogłębienia wady i może znacząco obniżać komfort życia. Jeśli zauważysz u siebie problemy z ostrością wzroku, nie czekaj, tylko koniecznie zgłoś się do okulisty lub optometrysty. Specjalistę ochrony wzroku warto odwiedzać przynajmniej raz na dwa lata, a w przypadku dzieci nawet częściej, czyli raz w roku.
