Zimą nasze oczy są szczególnie narażone na działanie czynników zewnętrznych - niskich temperatur, wiatru i suchego powietrza w pomieszczeniach. Co więcej, odbijające się od śniegu promieniowanie słoneczne może prowadzić do uczucia dyskomfortu, ponadto może wystąpić łzawienie, pieczenie oczu czy szczypanie. Aby skutecznie chronić wzrok, warto rozumieć nie tylko wpływ zimowych warunków, ale także mechanizmy obronne oczu - zwłaszcza działanie narządu łzowego i wydzielanie łez.
Dowiedz się, dlaczego zima jest szczególnie trudnym okresem dla układu wzrokowego.
Budowa narządu łzowego i funkcja łez
Narząd łzowy pełni kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia naszych oczu. Upraszczając: składa się z gruczołów łzowych, kanalików łzowych i woreczka łzowego. Gruczoły łzowe wytwarzają łzy, które są rozprowadzane po powierzchni oka podczas każdego mrugnięcia powiek. Nadmiar łez spływa przez kanaliki łzowe do woreczka łzowego i ostatecznie do nosa.1
Łzy pełnią wiele istotnych funkcji2
- Nawilżanie: Film łzowy pokrywający powierzchnię gałki ocznej zapobiega jej wysychaniu, podrażnieniom, uczuciu suchego oka oraz innym dolegliwościom, takim jak pieczenie i szczypanie oczu. Niedostateczne nawilżenie może prowadzić do takich problemów jak łzawienie oczu na wietrze i pogorszenie ostrości wzroku.
- Ochrona: Łzy chronią oczy przed drobnoustrojami i bakteriami, dzięki obecności enzymów, takich jak lizozym3. Działają jako bariera przed zanieczyszczeniami i kurzem, a także wypłukują drobne ciała obce z powierzchni oka.
- Odżywianie i oczyszczanie: Łzy dostarczają rogówce tlen4 oraz substancje odżywcze, usuwają z niej resztki metaboliczne.
Jak zima wpływa na zdrowie oczu?
Zimowe warunki mogą znacząco wpływać na pracę narządu łzowego i stabilność filmu łzowego:
- Łzawienie oczu na mrozie – zimne powietrze i wiatr to jedne z głównych przyczyn łzawienia oczu. Gdy powierzchnia oka zostaje podrażniona przez zimno, autonomiczny układ nerwowy5 sprawia, że gruczoły łzowe zaczynają produkować więcej łez, aby chronić oczy. Jednak nadmierna produkcja łez, zwłaszcza w warunkach zimowych, może prowadzić do dyskomfortu i zaburzeń widzenia.
- Suche oczy – Suche powietrze w ogrzewanych pomieszczeniach powoduje, że film łzowy szybciej odparowuje. To sprawia, że oczy są bardziej podatne na podrażnienia i uczucie suchych oczu. Może to być szczególnie uciążliwe, gdy spędzamy wiele godzin w zamkniętych przestrzeniach o niskiej wilgotności, zwłaszcza podczas pracy przy komputerze, gdy nieświadomie zmniejszamy częstotliwość mrugania.
- Odbicia promieni słonecznych od śniegu – Zima to także okres, w którym promieniowanie słoneczne, odbite od ośnieżonych powierzchni, powoduje zwiększoną ekspozycję układu wzrokowego na promieniowanie UV. Według Światowej Organizacji Zdrowia negatywnemu oddziaływaniu promieniowania UV na układ wzrokowy można zapobiegać, stosując okulary chroniące przed szkodliwym promieniowaniem UV6 (okulary fotochromowe lub przeciwsłoneczne7).
Jak dbać o oczy zimą?
Zastosowanie soczewek fotochromowych – Jeśli, na zmianę z pracą w pomieszczeniu, często przebywasz również na świeżym powietrzu, to właśnie soczewki fotochromowe mogą być idealnym rozwiązaniem. Soczewki fotochromowe spontanicznie dostosowują się do panujących warunków w pomieszczeniu i na zewnątrz. Na dworze skutecznie chronią wzrok przed nadmierną ilością promieniowania słonecznego.8 Jeśli jesteś kierowcą i dokuczają Ci świetlne odblaski podczas prowadzenia auta, to również odpowiednie rodzaje szkieł okularowych są rozwiązaniem dla Ciebie. Niektóre soczewki fotochromowe reagują także za szybą samochodu.
Stosowanie kropli nawilżających – gdy czujesz pieczenie oczu, warto sięgać po krople nawilżające z zawartością kwasu hialuronowego (bez konserwantów), które pomogą utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia, zmniejszą dyskomfort związany z suchymi oczami i łzawieniem oczu zimą.
Unikanie bezpośredniego kontaktu z zimnym wiatrem – staraj się chronić oczy przed bezpośrednim narażeniem na wiatr i zimno, zwłaszcza podczas dłuższego przebywania na zewnątrz. Łzawienie oczu na wietrze to powszechny problem, któremu można przeciwdziałać nosząc okulary korekcyjne.
Odpowiednia wilgotność powietrza w pomieszczeniach – ogrzewane pomieszczenia mają zwykle suche powietrze, co negatywnie wpływa na zdrowie oczu. Warto zainwestować w nawilżacz powietrza, aby zmniejszyć ryzyko szczypania oczu i podrażnień.
Zima a układ wzrokowy - co robić, gdy oczy łzawią zimą?
Zima to czas szczególnej troski o zdrowie oczu. Dzięki odpowiedniej ochronie, jak okulary przeciwsłoneczne, fotochromowe oraz dbanie o nawilżenie oczu, możemy skutecznie zapobiegać problemom i cieszyć się komfortem przez cały rok.
W przypadku nasilonych objawów skonsultuj się ze specjalistą chorób oczu.
[1] https://www.klinikaoczna.pl/Journal/-124/pdf-33301-10 filename=9_KO_01_2018_KWIECINSKA_PRZEGLAD.pdf - dostęp 24.10.2024
[2] Dorota Szczęsna Politechnika Wrocławska, Wydział Podstawowych Problemów Techniki
Instytut Fizyki, Badania i ocena kinetyki filmu łzowego za pomocą interferometri
https://dbc.wroc.pl/Content/2519/PDF/Szczesna_Badania_PhD.pdf - dostęp 24.10.2024
[3] Lysozyme in human body fluids, Jan Hankiewicz, Ewa Świerczek
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0009898174903982 - dostęp 24.10.2024
[4] Compañ Moreno, V.; Aguilella-Arzo, M.; Weissman, BA. (2017). Corneal Equilibrium Flux as
a Function of Corneal Surface Oxygen Tension. Optometry and Vision Science. 94(6):672-
- doi:10.1097/OPX.0000000000001083 https://m.riunet.upv.es/bitstream/handle/10251/106304/OVS-S-16-00543-6.pdf?sequence=2&isAllowed=y - dostęp 24.10.2024
[5] Autonomiczny układ nerwowy Elżbieta Jankowska https://gornicki.pl/wp-content/uploads/2018/01/Fizjologia-czlowieka-dla-licencjatow_r5.pdf - dostęp 24.10.2024
[6] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ultraviolet-radiation - dostęp 24.10.2024
[7] przyp. Aut.
[8] Do 45% szybsze rozjaśnianie do półprzezroczystości (połowy stopnia pełnego zaciemnienia), w porównaniu z najszybciej rozjaśniającymi się produktami dwóch wiodących na rynku producentów (materiał o indeksie 1.60; powłoka antyrefleksyjna, kolor brązowy, 23°C). Źródło: wewnętrzna walidacja działania produktu przeprowadzona przez HOYA. Wrzesień 2022. Dane własne HOYA.
